አዲስ ሚዲያ ኔትዎርክ

“ኢትዮጵያ እንደ ሲንጋፖር ያሉ ሀገራትን ተሞክሮ በመቅሰም ዘመናዊና ተወዳዳሪ ኢኮኖሚ ለመገንባት የምታደርገውን ጥረት አጠናክራ ትቀጥላለች”

ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ (ዶ/ር)

በደቡብ ምስራቅ እስያ ማዕከላዊ ስፍራ ውስጥ የምትገኘው ሲንጋፖር፤ ከተማም ሀገርም የሆነች ምድር ናት። የስነ ፅሑፍ ባለሙያዎች ተፈጥሮና ዘመናዊነት በሹክሹክታ የሚነጋገሩባት ምድር! ይሏታል። ታዲያ ይህች ሀገር የግዛት ወሰኖቿ መጠነኛ ቢሆኑም፣ የለውጥ መንፈሷ ግን ማለቂያ እንደሌለው አድማስ በዓለማችን ሰማይ ስር ነግሷል። እናም ሲንጋፖር፣ በጥቂት አስርት ዓመታት ውስጥ ከድህነት ደሴት ተነስታ የመሪዎቿን ህልም እንደ ጀልባ ተጠቅማ በዜጎቿ ብርቱ ክንድ እየቀዘፈች በመሻገር በዓለም የስልጣኔ ካርታ ላይ የሚያበራ ኮከብ ሆናለች፡፡

የሲንጋፖር የስታቲስቲክስ መምሪያ “ስታቲስቲክስ ሲንጋፖር” የተሰኘችው የዜና መጽሔት በጥር 1 ቀን 2025 ዕትሟ ባሰፈረችው መረጃ መሰረትም ሲንጋፖር 16 ነጥብ 5 ሚሊዮን የዓለም አቀፍ ጎብኚዎች መዳረሻ ናት፤ በስራ ዕድል ፈጠራ ላይ ጠንክራ በመስራቷ የስራ አጥ ቁጥሯ ሁለት በመቶ ብቻ ነው፤ የሀገሪቱ የዋጋ ግሽበት መጠን 2 ነጥብ 4 በመቶ ብቻ ነው፡፡

ሲንጋፖር ከሥራ ዕድል ፈጠራው ጎን ለጎን ነፃ የህክምና፣ የምግብ፣ የትምህርትና የመጓጓዣ አገልግሎቶችን ለዜጎቿ በማቅረብና ለአቅመ ደካሞች እንዲሁም አካል ጉዳተኞች የደመወዝ ድጋፍ በማድረግ ትታወቃለች፡፡

ከአስር ዓመታት በፊት ከ6 ሚሊዮን በላይ ሕዝብ የሚኖርባትና በስፋቷ በአማካይ አዲስ አበባን የምታክለው ሲንጋፖር ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በጥቂት ካሬ ሜትር ቦታ ላይ ብዙ ምርት ለማግኘት የሚያስችል እቅድ ቀርጻ በግብርናው ዘርፍም ውጤታማ ሆናለች።

ከሰሞኑም ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ (ዶ/ር) የሲንጋፖር አቻቸውን በተቀበሉበት ወቅት ባስተላለፉት መልዕክት፣ የጠቅላይ ሚኒስትር ሎውረንስ ዎንግ ጉብኝት የሁለቱን ሀገራት አጋርነት ከማጠናከር ባሻገር ተጨማሪ አዳዲስ የትብብር ዕድሎችን ለመዳሰስም ትልቅ ፋይዳ ያለው ወሳኝ እርምጃ ነው ማለታቸው አይዘነጋም፡፡

በሐሮማያ ዩኒቨርሲቲ የኢኮኖሚክስ ትምህርት ክፍል መምህር ጀማ ሐጂ (ፕሮፌሰር) ከአዲስ ልሳን ጋዜጣ ጋር ባደረጉት ቆይታ እንደገለፁት፣ ከተማም ሀገርም የሆነችው ሲንጋፖር ከዛሬ 50 ዓመት በፊት እንዲህ የሚወራላት አልነበረችም፡፡ አሁን ግን ዓለም በብልፅግናዋ የሚደመምባት ሆናለች። በመሆኑም እንዴት በአጭር ዓመታት ውስጥ እዚህ ደረጃ ላይ ደረሰች? የሚለውን መፈተሽና የሚጠቅመንን ልምድ መውሰድ እጅጉን ያስፈልገናል፡፡

በመሆኑም ሀገሪቱ በመጀመሪያዎቹ የለውጥ ዓመታት ዜጎቿ ሰፋ ያለ የዕድገት አስተሳሰብ እንዲኖራቸው ለማድረግ ትምህርት ላይ አተኩራ ሰርታለች። በዚህም ጥራቱን የጠበቀ እና ከሙያ ጋር የተዛመደ የዕውቀት ዐቅምን ማላበስ የሚያስችል የትምህርት ፖሊሲን ተከትላለች፡፡ በዚህም   ከድህነት አዙሪት ወጥታ በአስደማሚ ፍጥነት አሁን በዓለም ትልቅ ኢኮኖሚ ካላቸው ሀገራት ተርታ መሰለፍ ችላለች፡፡

ይህንኑ አስመልክቶ ጠቅላይ ሚኒስትር  ዐቢይ  አሕመድ (ዶ/ር) ከሰሞኑ ባስተላለፉት መልዕክት፣ ከዓለም የለውጥ እና የኢኮኖሚ ዕድገት ተምሳሌቶች አንዷ ከሆነችው ሲንጋፖር ጋር ያለን ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት መጠናከሩ፣ ኢትዮጵያ ለፈጣን ብልጽግና ያላትን ቁርጠኝነት ያሳያል ብለዋል።

ሲንጋፖር በአስተዳደር ቅልጥፍና፣ በዘመናዊ የከተማ ልማት፣ በቴክኖሎጂ ሽግግርና በዓለም አቀፍ ንግድ ላይ ያላትን የላቀ ተሞክሮ ወደ ኢትዮጵያ ለማምጣት የሚደረጉት የዲፕሎማሲያዊ ጥረቶች፣ የሀገራችንን የብልጽግና ጉዞ ከፍ ያደርጉታል።

ይህ መጠናከር በዋናነት በትምህርት፣ በጤና፣ በኢንቨስትመንትና በሰው ኃይል ልማት ላይ ትብብርን ለማጠናከር ያለመ ሲሆን፣ ኢትዮጵያ የደቡብ ምሥራቅ እስያ ሀገራትን ተሞክሮ በመቅሰም ዘመናዊና ተወዳዳሪ ኢኮኖሚ ለመገንባት የምታደርገውን ጥረት ያጠናክራል፤ ማለታቸውም አይዘነጋም፡፡

በደቡብ ምሥራቅ እስያ እና በቻይና ታሪክ ላይ የተካኑት አሜሪካዊው የታሪክ ምሁር ፕሮፌሰር ካርል ኤ. ትሮኪ እ.ኤ.አ በ2006 “SINGAPORE: WEALTH, POWER AND THE CULTURE OF CONTROL” በሚል ርዕስ ባሳተሙት መፅሐፋቸው እንደጠቀሱት ሲንጋፖር የምድር ገነት ናት፡፡

ሀገሪቱ በጥቂት ዓመታት ውስጥ ለዚህ ከበቃችባቸው ምስጢሮች መካከል በፈጠራ የታገዘ ጠንካራ የማኑፋክቸሪንግ መሰረትን በመገንባት፣ የሰው ኃይልን በዕውቀትና ክህሎት በማብቃት፣ ዕውቀትና ፈጠራን፣ ንድፈ ሀሳብንና ተግባርን ያዋሀደ የትምህርት ስርዓትን በመተግበር፣ የውጭ ኢንቨስትመንትን የሚስቡ አሰራሮችን እና ዲፕሎማሲያዊ መንገዶችን በመከተል መሆኑን ጠቅሰው፣  ዓለም ከሲንጋፖር አስደማሚ ለውጥ ብዙ ሊማር እንደሚችልም በመፅሐፋቸው አስፍረዋል።

በሐሮማያ ዩኒቨርሲቲ የኢኮኖሚክስ ትምህርት ክፍል መምህር ጀማ ሐጂ (ፕሮፌሰር) እንደሚሉት ደግሞ ሲንጋፖር፣ የተከተለችው ግልፅ ነገር አንዱ ትምህርት ላይ በሚገባ ኢንቨስት ማድረግን፣ ሙስናን አጥብቆ በመታገል ማጥፋት ባይቻልም ወደ ዜሮ ማውረድን፣ በሲቪል ሰርቪሱ የሚሰጡ አገልግሎቶችን ምቹና ቀልጣፋ ማድረግን መሰረት ያደረገ ሪፎርም መተግበርን፣ የከተማን ዕድገት ከአረንጓዴ ኢኮኖሚ ጋር ማጣጣምን እና ከዓለም ጋር ያላትን ሁለንተናዊ ትስስር የተሻለ በማድረግ የገበያ ትስስሯን በማጠናከር ሁለንተናዊ ከፍታዋን መጨመር ስለመቻሏም መምህሩ ተናግረዋል፡፡

አክለውም ሰው ላይ በሚገባ ኢንቨስት ማድረግን፣ ሙስናን አጥብቆ መታገልን፣ ምቹ የስራና የመኖሪያ አካባቢ መፍጠርን፣ ተፈጥሮን መጠበቅ እና ቀጣይነት ያለው ኢኮኖሚያዊ ውጤት በሚያመጣ ልማት ላይ ማተኮርን የመሳሰሉ የለውጥ መንገዶችን ከሲንጋፖር መማር አለብን ብለዋል፡፡

እንደ መምህሩ ገለፃ ሀገራዊ ለውጡን ተከትሎ እንደ ሲንጋፖር የትምህርት ስርዓቱን በሚፈለገው ልክ ለማምጣት የማስተካከል፣ ሲቪል ሰርቪሱን የማዘመንና ምቹ የማድረግ፣ የከተሞች ዕድገትን ከአረንጓዴ ልማት ጋር የማጣጣም፣ ግብርናውን ማዘመን፣ በበጋ መስኖና መሰል ወቅቶች በሚገባ በመጠቀም ምርትና ምርታማነትን የመጨመር፣ ኢንዱስትሪውን የማስፋትና የማላቅ ስራዎች እየተጠናከሩ መምጣታቸውን ጠቅሰው፣ ይህንንም የበለጠ መደገፍና ማላቅ ከሁሉም ዜጋ የሚጠበቅ ተግባር ስለመሆኑም ጠቁመዋል።

መምህር ጀማ (ፕሮፌሰር) አክለውም እንደ ሀገር ያለን ምቹ የዕድገት መሰረት ግብርና ነው፡፡ ይሁን እንጂ ግብርና ላይ ያለውን 70 በመቶ ዜጋ ወደ ኢንዱስትሪና ሌሎች ዘርፎች ማሸጋገር ይገባል ብለው፣ ለአብነትም የተማሩባትን ኖርዌን ጠቅሰዋል፡፡

በዚህች ሀገር በእርሻው ዘርፍ የተሰማራው ዜጋ 2 ነጥብ 5 በመቶ ነው። ይህን መሰል ሀቅ በአሜሪካና በሌሎቹም ያደጉ ሀገራት አለ፡፡ ይህም ቁጥር ይበዛል በሚል እሳቤ የግብርናው ምርትና ምርታማነት እንደተጠበቀ ሆኖ በዘርፉ የተሰማራውን የሰው ኃይል ለመቀነስ ጥረት እያደረጉ ነው፡፡ እንደኛ ሀገር ግን ከመቶ ሰዎች መካከል 70ዎቹ ማለት በሚቻል ደረጃ ኑሯቸው በእርሻ ላይ የተመሰረተ ነው፡፡

ስለሆነም ግብርናውን የበለጠ በማገዝና በማጠናከር ኢንዱስትሪውን እንዲደግፍ በማድረግ የግድ ወደ ኢንዱስትሪ መሸጋገር ይገባል፡፡ ያለንን ሁለንተናዊ ኃይል በመጠቀምም ከግብርናው የተትረፈረፈ ምርት ማምረት እና ኢንዱስትሪውን ማላቅ ተገቢ ነው፡፡ የሌሎች ሀገራትም ለውጥ ይህንን ያሳያል።

እንደ ሀገርም የበጋ መስኖ፣ ክላስተር ምርትን ማበረታታት፣ ገበሬውን በሁለንተናዊ መልኩ የመደገፍ ተጨባጭ ለውጦች አሉ፡፡ ይሁን እንጂ አሁንም ቢሆን የበለጠ ስራ ላይ ማተኮር እና ዘመኑ በሚፈልገው ልክ ፈጠራ ላይ የተመሰረተ ጥረት ማድረግ፣ ተቋማትን ማጠናከር እና ሙስና ላይ ከፍተኛ ስራ ማከናወን፣ ህብረ ብሔራዊ የሆነ አንድነታችንን ጠብቀን ለሀገራዊ  ከፍታ መትጋት  ይጠበቅብናል፤ የሲንጋፖርም ሆነ የሌሎች ሀገራትም ብልፅግና ይህንን የሚያመላክት ነው ብለዋል መምህር ጀማ ሐጅ (ፕሮፌሰር)፡፡

ሲንጋፖር፣ ግዙፍ ስምና ዝና ያላት ትንሽ ደሴት፤ አጀብ! የሚያስብሉ ተፈጥሯዊ ተራሮች የሌሏት ነገር ግን በዓለማችን የኢኮኖሚው ከፍታ ላይ ያለች ምድር፣ ጥቅጥቅ ያለ የደን ስፍራን ባትታደል አሊያም ትላልቅ ወንዞች ባይጎርፉባትም ለከፍታዋ ዝቅ ብላ በከተማ መሐል በሰራችው የደን ልማት  እንደ ገነት ውብ የሆነ ስፍራን የፈጠረች ድንቅ ሀገር ናት፣ ሲንጋፖር፡፡

የታላቅነት መለኪያው በመጠን ሳይሆን በልበ ምልዑነት፣ በመፍጠር እና በመፍጠን ላይ የተመሰረተ እና በዜጎች አንድነት የፀና ራዕይ እና በተግባርም የተረጋገጠ እውነት መሆኑን ሰርታ ያሳመነች ሀገር ናት፡፡ ሲንጋፖር በህልሞቿ ጉልበት፣ በውጤት በታጀበ እውነት የተፃፈች ሀገር፣ የምትነበብ ከተማ ናት፡፡ እናም ዓለም ከዚች ምድር የሚወስደው ብዙ ቁም ነገር እንዳለ አያሌ አብነቶችን መጥቀስ እንችላለን፡፡

በመለሰ ተሰጋ