AMN PLUS – Xoorrey 10, 2018 T.I
Kolestaroolku waa walax dufan u eg oo ku jirta dhiigga. Marka uu ka bato inta jirku u baahan yahay, wuxuu cidhiidhi geliyaa xididdada dhiigga, taasoo keenta xanuunka wadnaha iyo istaroog (Stroke) kedis ah.
Kolestaroolku waa walax aad muhiim ugu ah neerfaha, xididdada dhiigga iyo guud ahaan qaybaha kala duwan ee jirka. Qiyaastii 70% kolestaroolka jirka waxa soo saara beerka, halka 30% uu ka yimaado cuntooyinka aan cunno.
Heerka sare ee kolestaroolka badanaa waxa uu la xiriiraa hab-nololeedka qofka, sida ay sheegtay Marwo Kebebush Alemu, oo ah khabiir ku takhasusay nafaqada caafimaadka kana tirsan Kulliyadda Caafimaadka ee Isbitaalka Yekatit 12, wareysi ay siisay AMN.
Cunto aan caafimaad lahayn, gaar ahaan cuntooyinka dufanka badan sida subagga, hilibka, iyo cuntooyinka saliidda lagu shiilo, iyo sidoo kale jimicsi la’aanta, waxay kordhiyaan kolestaroolka jirka.
Sigaarka cabista, khamriga, miisaanka jirka oo aad u badan, iyo hidde-sidaha (genetics) – haddii xubin qoyska ka mid ahi hore ugu dhacay xanuunkan – dhammaantood waxay sababi karaan kororka kolestaroolka aan loo baahnayn, ayay sharaxday Marwo Kebebush.
Dhibaatooyinka caafimaad ee ka dhasha kolestaroolka xad-dhaafka ah waxaa lagu hortagi karaa oo keliya iyadoo la beddelayo hab-nololeedka.
Gaar ahaan, cunista cuntooyinka leh fiber (xaddi badan oo faybar ah) sida qamadi (oats), digir, khudaar iyo miro, iyo sidoo kale isticmaalka lawska, sisinta iyo saliid saytuunka, waxay ka caawisaa in kolestaroolku noqdo mid dheellitiran jirka dhexdiisa.
Sameynta jimicsi joogto ah, xakameynta miisaanka jirka, iyo helidda nasasho ku filan waxay ka hortagi karaan kororka kolestaroolka aan loo baahnayn.
Haddii la xaqiijiyo in kolestaroolku aad u sarreeyo, waxaa lagu daweyn karaa iyadoo la qaato daawooyin hoos u dhiga kolestaroolka, kuwaas oo lagu qaato amarka dhakhtarka.
Maaddaama kolestaroolka sare uusan mararka qaar lahayn calaamado muuqda, Marwo Kebebush Alemu waxay ku talisay in ugu yaraan hal mar sanadkii la sameeyo baaritaan caafimaad si loo ogaado kolestaroolka xad-dhaafka ah loogana hortago cudurrada ka dhasha.
