አዲስ ሚዲያ ኔትዎርክ

በአሁኑ ወቅት በቀን 850 ሺህ ሜትር ኪዩብ ውሃ እየተመረተ ነው

በበጀት ዓመቱ በቀን ተጨማሪ 60 ሺህ ሜትር ኪዩብ ውሃ በማልማት ወደ ስርጭት ለማስገባት እየተሰራ ነው

ወይዘሮ አፈሊያ አንጃ በየካ ክፍለ ከተማ ወረዳ 1 በተለምዶ ሚዴቅሳ በሚባለው አካባቢ ነዋሪ ናቸው፡፡ የመዲናዋን የውሃ አቅርቦት በተመለከተ ለዝግጅት ክፍላችን በሰጡት አስተያየት፣ “በሳምንት አንድ ቀን ረቡዕ ነበር ፈረቃችን፡፡ ነገር ግን ከሰኔ 2017 ዓ.ም ጀምሮ አይደለም በፈረቃ በወርም አግኝተን አናውቅም፡፡ በቀን አንድ ጀሪካን ውሃ በ25 ብር እያስቀዳሁ፤ ብር ሳይኖረኝ ሲቀር ደግሞ ከልጆቼ ጋር እየቀዳሁ፤ አንዳንድ ጊዜ ደግሞ የቦቴ ውሃ ሲመጣ ተጋፍቼ እየወሰድኩ ጊዜያትን አሳለፍኩ” ሲሉ እጥረት እንዳለ በምሬት ተናግረዋል።

በክረምት ደግሞ የዝናብ ውሃ እያጠለልን ለመጠጥም፤ ለምግብ መስሪያም ስንጠቀም ነበር፡፡ ይህንን ችግር ይፈቱልናል ወዳልናቸው አካላት ሄደናል። “ይስተካከላል” ከሚል ምላሽ ውጭ ለአራት ወራት ያህል ቅሬታችን ሳይፈታ ከቆየ በኋላ ከሳምንታት በፊት ውሃ ለመቅዳት በቅተን ነበር ሲሉም አክለዋል፡፡ 

ወይዘሮዋ በአስተያየታቸው፣ “በየሳምንቱ በተቀመጠው ፈረቃ መሰረት ውሃ እየቀዳን አይደለም፡፡ በተደጋጋሚ አቤቱታ የምናቀርብ ቢሆንም እስከአሁን ዘላቂነት ያለው መፍትሔ አላገኘንም፤ አሁን ከሶስት ሳምንት በኋላ ከሰሞኑ ውሃ መጥቶልናል” ሲሉ የመጣው ውሃ እንዳይቋረጥ ያላቸውን ስጋት በማንሳት ቢያንስ ፈረቃውን ጠብቆ እንዲለቀቅላቸው መፍትሔ ጠይቀዋል፡፡

ሌላኛው አስተያየታቸውን ያጋሩን የአካባቢው ነዋሪ አቶ ይርጋ ቴንቤራ ናቸው፡፡ በአካባቢው 32 ዓመታት ኖረዋል፡፡ ጀሪካን ይዘው ውሃ ፍለጋ እንዲንከራተቱ ያደረጋቸው ውሃ አለማግኘታቸው እንደሆነ ያነሳሉ፡፡

“ከዚህ በፊት ፈረቃችን ረቡዕ ነበር፤ ለአንድ ዓመት ያህልም ምንም ሳይቆራረጥና ፈረቃችን ሳይዛባ ስንጠቀም ቆይተናል፡፡ ነገር ግን ምክንያቱ ሳይታወቅ የውሃ ፈረቃ ተቋረጠ። ወራትንም አስቆጠርን፡፡ ይህ ሲሆን ወደሚመለከተው አካል በመሄድ ጥያቄዎችን ብናቀርብም መልሳቸው ‘እንለቅላችኋለን’ ነበር፡፡ እኛም ‘ይለቀቅልናል’ በሚል ተስፋ ብዙ ጊዜ ሌሊቱን ሙሉ ቁጭ ብለን እናድራለን” በማለት የአካባቢው ማህበረሰብ በውሃ ምክንያት ያሳለፋቸውን የችግር ጊዜያት በማስታወስ አብራርተዋል፡፡

ውሃ የሚገኝበት ቦታ ሩቅ መሆኑና ከፍለው የሚያስቀዱበት ገንዘብ ሲያጡ እሳቸውን ጨምሮ ከስምንት የአካባቢው ሰዎች ጋር በመሆን የአዲስ አበባ ውሃና ፍሳሽ ባለስልጣን ጉለሌ ቅርንጫፍ ሄደው እንዳነጋገሩና ረቡዕ የነበረው ፈረቃ ወደ ሃሙስ ተቀይሮ ከወራት በኋላ ውሃ እንዳገኙ አቶ ይርጋ ይናገራሉ፡፡

በአካባቢያቸው 13 የውሃ ቆጣሪ እንዳለ ገልፀው፤ የሚታየውን ከፍተኛ የውሃ እጥረት የሚመለከተው አካል ችግሩን ተረድቶ መፍትሔ እንዲሰጣቸውና ቢያንስ በሳምንት አንድ ቀን ተጠቃሚ እንዲሆኑ ጠይቀዋል፡፡

የቧንቧ ውሃ ባለመኖሩ ምክንያት ከወንዝ ውሃ በመቅዳት ሲደክሙ መቆየታቸውን የሚናገሩት ደግሞ ሌላኛዋ አስተያየት ሰጪ ወይዘሮ ፀሐይነሽ ዲርጎቶሃ ናቸው፡፡ “የውሃ እጥረት አስመርሮኛል፤ ቶሎ ቶሎ መራመድ ስለማልችል በቀን ውስጥ ብዙውን ጊዜዬን የማባክነው ውሃ ለመቅዳት በመሄድ ነው። ጥያቄ እያነሳን መልስ ሳናገኝ ቆይተናል” የሚሉት አስተያየት ሰጪያችን በቅርብ ውሃ የመጣ ቢሆንም በፈረቃው መሰረት እየመጣ ስላልሆነ የሚመለከተው አካል ችግራቸውን በመገንዘብ መፍትሔ እንዲሰጣቸው አቤቱታቸውን አሰምተዋል፡፡

በርካታ የከተማዋ አካባቢዎች በፈረቃቸው መሰረት ውሃ እያገኙ መሆኑን ሳንዘነጋ፤ ከላይ ለአብነት ያነሳነውን ጨምሮ በተለያዩ ስፍራዎች ከፍትሐዊ የውሃ ስርጭት ጋር በተያያዘ ቅሬታዎች ይነሳሉ፡፡ የአዲስ አበባ ከተማን የውሃ እጥረት ለመፍታትና ፍትሐዊ የውሃ ስርጭት እንዲኖር የመዲናዋ ውሃና ፍሳሽ ባለስልጣን ምን እየሠራ ነው? ስንል የባለስልጣኑን የኮሙኒኬሽን ዳይሬክተር ወይዘሮ ሰርካለም ጌታቸውን ጠይቀናል፡፡

ዳይሬክተሯ በሰጡት ምላሽም፤ እንደ ሀገር የቤት ለቤት የህዝብ ቆጠራ ያልተካሄደ ቢሆንም ከዚህ በፊት የተደረገውን ቆጠራ መነሻ በማድረግ በተሰራው ግመታ በ2018 ዓ.ም 4 ነጥብ 9 ሚሊዮን ህዝብ በከተማዋ እንደሚኖር ይታሰባል፡፡ ለዚህም በቀን 1 ነጥብ 3 ሚሊዮን ሜትር ኪዩብ ውሃ ማቅረብ ያስፈልጋል፡፡ ተቋሙ በቀን የሚያመርተው 850 ሺህ ሜትር ኪዩብ ውሃ ሲሆን በአቅርቦትና ፍላጎት መካከል ያለውን ክፍተት ለማመጣጠን ውሃ በፈረቃ እንዲሰራጭ እያደረገ እንደሚገኝ ያብራራሉ፡፡         

የተመረተው ውሃ በፈረቃ ፕሮግራሙ እንዳይደርስ ወይም እንዲቆራረጥ የሚያደርጉ እንደ የመብራት መጥፋት፣ የውሃ መስመር ስብራት፣ የፓምፕ መቃጠል የመሳሰሉ ምክንያቶች እንዳሉ የገለፁት ወይዘሮ ሰርካለም፤ ችግሩ በተደጋጋሚ በሚከሰትባቸው አካባቢዎችም በአማራጭነት በቦቴ ውሃ የማዳረስ ስራ እየተሰራ ነው። ቅሬታ የተነሳበትን የሚዴቅሳ ሰፈርን በተመለከተ፤ አካባቢው ዳገታማና በፓምፕ ግፊት የሚያገኝ በመሆኑ የውሃ አቅርቦቱ አልፎ አልፎ የመቆራረጥ ሁኔታ ያጋጥመዋል፡፡ ሆኖም ይህን ሰፈርና ተያያዥ ችግር ያለባቸው አካባቢዎችን ለመፍታት የመስመር ዝርጋታ ስራዎች ተጀምረው እየተሰሩ ይገኛል ሲሉ አብራርተዋል፡፡ 

በባለስልጣኑ የውሃ ስርጭት ዳይሬክተር አቶ ሄኖክ ማናዬ ለአዲስ ሚዲያ ኔትዎርክ ኤፍ ኤም 96 ነጥብ 3 ባለፈው ሳምንት “አገልጋይ” ፕሮግራም ላይ ተገኝተው በሰጡት ማብራሪያ፣ “ሚዴቅሳ ሰፈር ከፍተኛ የውሃ ችግር ያለበት አካባቢ ነው፡፡ ማስፋፊያ ከሚባሉ አካባቢዎች አንዱ ነው፡፡ በልዩ ሁኔታ በተሰራ ስራ ውሃ ማድረስ ተችሎ ነበር፡፡ ፈረንሳይ አካባቢ ካለው የውሃ ማጠራቀሚያ ጣቢያ ነበር ውሃ ወደ ላይ እየተገፋ እንዲደርስ ሲደረግ የነበረው፡፡ በፓምፕ ተገፍቶ ከሚሄደው የውሃ አቅም በላይ ብዙ ነዋሪዎች ስለሚኖሩ ለማዳረስ ተቸግረን ቆይተናል፡፡ ሌላ አማራጭ የወሰድነው ከለገዳዲ ምዕራፍ ሁለት ውሃ ግንባታ ጋር በማያያዝ ለማዳረስ ወደ ስራ ተገብቷል፡፡ የፓምፕ አቅም ውስንነት ችግርን ለመፍታት እየሰራን ነው፡፡ ረጅምና ሰፊ ስራ የሚጠይቅ ነው፡፡” ሲሉ በዘላቂነት ለመፍታት እየተሰራ መሆኑን ገልጸዋል፡፡

የከተማዋን የውሃ አቅርቦት ለማሳደግ በዘንድሮ በጀት ዓመት ተጨማሪ 60 ሺህ ሜትር ኪዩብ ውሃ በማልማት ወደ ስርጭት ለማስገባት እየተሰራ እንደሚገኝ የኮሙኒኬሽን ዳይሬክተሯ ወይዘሮ ሰርካለም ተናግረዋል፡፡ እስከአሁንም በለሚ ኩራ፣ አቃቂ፣ ንፋስ ስልክ፣ ቦሌ፣ አራዳ እና የካ ክፍለ ከተሞች 17 ጉድጓዶች የተቆፈሩ ሲሆን፤ ሌሎች ሰባት ጉድጓዶች ደግሞ በቁፋሮ ሂደት ላይ ይገኛሉ። በበጀት ዓመቱ ማብቂያም የጉድጓድ ቁፋሮ፣ የኤሌክትሮ ሜካኒካል፣ የመስመር ዝርጋታ ስራዎችን በማጠናቀቅ ወደ ስርጭት ለማስገባት እየተሰራ ነው፡፡

ከዚህ ባሻገር በከተማዋ ያለውን የውሃ አቅርቦት ችግር ለመፍታት ባለስልጣን መስሪያ ቤቱ የአጭር፣ የመካከለኛና የረጅም ጊዜ እቅድ በማዘጋጀት እየሰራ ይገኛል፡፡ በአጭር ጊዜ በየአካባቢው በኪስ ቦታዎች ጉድጎዶችን በመቆፈር የውሃ አቅርቦትን ለማሳደግ እየተንቀሳቀሰ ይገኛል፡፡ በመካከለኛ ጊዜ በቀን 173 ሺህ ሜትር ኪዩብ ውሃ የማመንጨት አቅም ያላቸው (የገርቢ ግድብ የገፀ ምድር የውሃ እና የጭቆላ የከርሰ ምድር) የውሃ ፕሮጀክቶች ግንባታ እየተከናወነ ይገኛል፡፡ በረጅም ጊዜ ደግሞ የሲቢሉና የአለልቱ ጅጋ ሮቤ ግድብ የገፀ ምድር የውሃ ፕሮጀክቶችን ለማስጀመር የጥናትና ዲዛይን ስራዎች አልቀው፤ ስራውን ለማስጀመር ፋይናንስ የማፈላለግ ስራ እየተከናወነ እንደሚገኝ ከባለስልጣኑ ያገኘነው መረጃ ያመለክታል፡፡

በፋንታነሽ ተፈራ